Tasavvuf (Tekke) Edebiyatı

Tasavvuf (Tekke) Edebiyatı

Anadolu’da
13.yüzyıldan sonra yayılmaya baş­lamıştır. Kurucusu 12.yüzyılda
Türkistan’da yaşa­yan Ahmet Yesevi’dir. Tasavvufun etkisiyle doğan
Tekke edebiyatının amacı da tasavvuf düşüncesini insanlara
benim­setmektir. Şairieri hecenin yanında aruzu, dörtlüğün yanın­da
beyiti de kullanılmıştır. Arapça - Farsça sözcükler, Halk edebiyatının
en çok bu bölümünde kullanmıştır. Bunların bir bölümü tasavvuf
terimleridir. İlahi, sathiye, nutuk, devriye Tekke şiirinin başlı­ca
nazım türleridir. Şimdi de “tasavvuf düşüncesi üzerinde kısaca duralım:

Tasavvuf:

Tasavvuf
dinsel bir düşünce sistemidir. İslam di­ninin özgün bir yorumu olarak
da değerlendirilebilir, islamiyeti yorumlarken islamiyet öncesinde
oluşan Doğu ve Batı öğretileri de etkilidir.

Tasavvuf, Tanrı ve
evrenin ne olduğuna, evrenin niçin yaratıldığına, insanın evren
içindeki konumuna İlişkin yorumlar getirir. Tasavvufa göre evren
Tanrısal güzelliğin bir yansımasıdır. Tanrının en belirgin görüntüsü
insan­dır.

Temel gerçek, iyilik ve güzelliktir. Gerçek insan
güzelliğe, iyiliğe, dolayısıyla da Tann’ya yönelen insandır. Tann’ya da
akıl yoluyla değil, aşk yoluyla ulaşılır. Tekke edebiyatında dünyanın
gericiliği, nefsin kötülüğü, Tanrı ve insan sevgisi; Hazret-i Ali’ye
duyulan sevgi, Hazret-İ Muhammet’e bağlılık gibi temel konular
işlenmiştir.

Tekke edebiyatının başlıca sanatçıları şunlardır:
Yunus Emre, Hacı Bayram Veli, Kaygusuz Ab­dal, Pir Sultan Abdal, Eşrefoğlu Rumi…