Anonim (Ortak) Halk Edebiyatı

Anonim (Ortak) Halk Edebiyatı

Anonim Halk
Edebiyatı ürünlerinin temel özelliği yaratıcılarının belli olmamasıdır.
Bunlar, sözlü gele­nekte yaşar ve ağızdan ağıza yayılır. Bu ürünlerin
en önemlileri: Halk Masalları, Halk Hikayeleri‘dır diğer ürünler
aşağıda kısaca açıklanmıştır:

Efsaneler:

İçlerinde
olağanüstü kişi ve olaylar bulunan, ta­rihsel olaylarla Örülmüş halk
masallarıdır. Destan ve masala benzer ancak masal gibi iyi sonla bitmez.

Karagöz ile Hacivat:

Seyirlik
halk oyunlarındandır. Bir gölge oyunu olan türün başlıca kahramanı olan
Karagöz cahil halk tipini; Hacivat ise aydın ya da yan aydın tipi
temsil eder. Deriden kesilen ve “tasvir” denen birtakım bi­çimlerin,
arkadan ışıklandırılmış beyaz bir perdeye yansıtılması temeline dayanır.

Orta Oyunu:

Karagöz’de
olduğu gibi tuluata (doğaçlamaya ) dayalıdır. Yazılı bir metne bağlı
kalınmaz. Seyirci­lerle çevrilmiş bir alanda oynanır. En önemli
kişileri kavuklu ve Pişekar’dır. Yanlış anlamalar, şive taklitleri söz
oyunları, ha­zır cevaplık başlıca güldürü öğeleridir.

Meddah :

Tek
kişilik gösteridir. Meddah, öyküler anlatır­ken, öykülerde yer alan
kişilerin de taklitlerini yapar. Olabildiğince, onların kılığına
bürünür. Meddah öykülerinde konuşma dili kullanılır.

Bilmeceler:

Çoğu
ölçülü, uyaklı, aliterasyonudur. Bir söz oyunu niteliği gösterir. Amaç,
bir varlık ya da nesnenin niteliklerini söyleyerek onun ne olduğunu
karşıdakine buldur­maktadır.,

Fıkralar:

Fıkralar, nükteli
küçük öykülerdir. Güldürürken düşündürmeyi de amaçlar. Nasrettin Hoca
Fıkraları, Bektaşi ve incili Çavuş fıkraları ünlüdür.

Atasözleri:

Kimin,
ne zaman söylediği belirsizdir. Uzun gözlem ve deneyimin ürünüdür.
Toplumumuzun, kültürünün, yaşam felsefesinin yansıdığı en önemli
ürünlerdir. İnsanlara öğüt vererek yol gösterir. Çoğu hece ölçüsüyle
söylenmiştir

Ninniler:

Küçük çocukları uyutmak amacıyla söylenirler. Ezgilidirler. Türkü biçimiyle oluşturulurlar.

Ağıtlar:

Ninniler gibi ezgiyle söylenirler. Türkülerin bir tü­rü sayılabilir. Sevilen bir kişinin ölümünden duyulan acı anlatılır.

Türküler:

Değişik
konularda söylenebilir. Her zaman ezgi­lidir. Genellikle hecenin 11′li
kalıbı kullanılır. Dü­zenleyicileri genellikle bilinmez.

Maniler:

Sevgi, doğa gibi konularda söylenir. Tek dört­lükten oluşur. Uyaklanışı (a a b a) biçimindedir.