Muğla

Bu
madde Muğla il sınırları içindeki tüm bölgeyi
kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Muğla (anlam ayrım)
sayfasına gidiniz.

Muğla ili, Türkiye Cumhuriyeti'nin Ege
Bölgesi'ne dahil olan, topraklarının bir kısmı Akdeniz
Bölgesi içine giren, Dalaman, Fethiye, Marmaris,
Datça ve Bodrum gibi tatil bölgeleri ile ünlü
ildir.
Konu başlıkları
[gizle]

* 1 Etimoloji
* 2 Coğrafya
* 3 Ulaşım
* 4 Endüstri
* 5 Tarım ve hayvancılık
* 6 Turizm
* 7 Tarih
o 7.1 Türk egemenliği öncesinde Muğla
* 8 Ünlü Muğla'lılar
* 9 Kaynakça
* 10 Dış bağlantılar

Etimoloji [değiştir]

Net
merkezi nüfusu 52.900'dür. Muğla'nın orjinal adı
tartışmalıdır. Çeşitli kaynaklarda Muğla isminin Mogola, mabolla
Mobella ya da Mobolia gibi kelimelerden geldiğine işaret edilmektedir.

Coğrafya [değiştir]

Türkiye'nin
güneybatı ucunda yeralan Muğla, kuzeyinde Aydın, kuzeydoğusunda
Denizli ve Burdur, doğusunda Antalya ile komşu, güneyinde Akdeniz
ve batısında ise Ege Denizi ile çevrilidir.

Toplam
uzunluğu 1100 km.yi biraz aşan deniz kıyıları ile Muğla ülkemizin
en uzun sahil şeridine sahip ilidir. Muğla ilinde ayrıca iki
büyük göl bulunmaktadır. Bunlar Milas ile Aydın ilinin
Söke ilçesi sınırları dahiline yayılan Bafa Gölü
ile Köyceğiz ilçesindeki Köyceğiz
Gölü'dür. Önemli üç akarsuyu ise
Çine Çayı (Yatağan'dan geçerken Yatağan
Çayı) , Esen Çayı (Seki beldesinden geçerken Seki
Çayı) ve Ortaca-Dalaman arasında yer alan ve bu iki ilçe
arasında sınır olarak kabul edilen Dalaman Çayı'dır.

Ulaşım [değiştir]

İlin
önemli limanları Bodrum, Marmaris, Fethiye ve
Güllük'tedir. Ayrıca ilde iki de havaalanı (Bodrum-Milas ve
Dalaman) bulunmaktadır.

Endüstri [değiştir]

İlin
Yatağan ilçesinde Yatağan Termik Santralı, Yeniköy'de
Yeniköy Termik Santralı, Kemerköy'de Kemerköy Termik
Santralı vardır. İlin maden yatakları zengindir. Bu sektörde
Yatağan linyit rezervleri ve Fethiye krom yatakları ilk kalemde
sayılabilir. Muğla ayrıca önemli bir mermercilik merkezidir. Bu
enerji ve madencilik üretim tesisleri dışında sanayiye
dönük büyük girişimler bulunmamaktadır. İlde
çalıştırdığı personel sayısı 100'ü aşan sanayi tesisi
yoktur. Ekonomi özellikle turizm ve tarıma dayalıdır.

Tarım ve hayvancılık [değiştir]

Muğla
ili tarımsal ürünlerinin çeşitliliği ile dikkati
çeker. Türkiye'de arıcılığın en önemli merkezlerinden
biridir. Yörede hem arı hem de çam balı bulunmaktadır.
Marmaris ilçesi çam balı ile ünlüdür.
Ortaca, Fethiye, Dalaman ve Dalyan bölgelerinde yaygın bir şekilde
narenciye tarımı (portakal, limon, mandalina, greyfurt) yapılmaktadır.
Özellikle Marmaris-Köyceğiz hattına özgü bir diğer
ürün günlük ağacından elde edilen ve
parfümeride ile eczacılıkta kullanılan sığla yağıdır.
Zeytincilikde il genelinde gelişmiştir.

Turizm [değiştir]
Türkiye'nin turistik ilçelerinden Dalaman'dan görünüş
Türkiye'nin turistik ilçelerinden Dalaman'dan görünüş

Dalaman,
Fethiye, Marmaris, Datça ve Bodrum gibi tatil bölgeleri ile
dünyaca tanınan Muğla, 2007 yılı Ocak-Eylül döneminde,
2006'nın aynı dönemine göre turist sayısını % 9 artarak 2
milyon 285 bin 258'e kişi ağırlamıştır.[1]

Tarih [değiştir]

Türk egemenliği öncesinde Muğla [değiştir]

Antik
Karya bölgesinin en eski yerleşimlerinden biri olan Muğla, bilinen
tarihi boyunca başlangıçta Anadolu'nun yerli halkı Karyalıların,
ardından kısmen ve kısa dönemler halinde Mısır, Asur ve İskit
işgallerinin, zamanla da özellikle kıyılarda Helen kolonizasyon
hareketinin egemenliği altında kalmıştır. Önce Medler, daha sonra
Persler Muğla'yı idareleri altında almışlar ve bölgeyi bir satrap
aracılığıyla yönetmişlerdir. Büyük İskender'in
ordularıyla gelişinde Muğla bölgesi bir Karya satrapı tarafından
yönetilmekte idi. 'Karya' isminin bölgeye M.Ö. 3400
yıllarında gelen kavimlere önderlik etmiş 'Kar' isimli bir
komutandan kaynaklandığına ilişkin tezler öne
sürülmektedir. Bölge çağlar boyunca Karya olarak
anılmış, ve kuzeyde Söke, Aydın, Nazilli üzerinden başlayıp
güneyde Dalaman çayının denize
döküldüğü yerde biten Karya bölgesi, kuzeyinde
Lidyalılar ın, güneyinde Likyalılar ın ve Anadolu içlerinde
de Frigyalılar ın hüküm sürdüğü bölgelere
komşu olmuştur. kavimleri Karya bölgesine kıyılardan başlayan
çok uzun bir süreçte nüfuz etmişlerdir. Knidos
(Datça yarımadasının ucu) ve Halikarnas (Bodrum) ile başlayan
Helen kolonizasyonu ile zamanla Daldala (Dalaman), Stratonikea (Yatağan
Eskihisar), Nakrasa (Karakuyu), Akassos (Bozüyük) ve Fethiye
çevresinde de Telmessos, Xantos (Kınık), Patara (Minare) ve Tlos
(Eşen) kentleri kurulmuştur. M.Ö. 334 yılında Karya'ya gelen
Büyük İskender, Perslerin çekilmesiyle ortaya
çıkmış kardeşlerarası bir saltanat kavgasıyla karşılaştı.
Kardeşlerden Ada ve abisi ve kocası Hidrieus ile Mausolus ve kızkardeşi
ve karısı Artemisia, diğer kardeş olan Piksodaros'un isyanı ile karşı
karşıyaydılar ve bu nedenle kuzeye Alinda'ya (Karpuzlu)
çekilmişlerdi. Ada Alinda'nın anahtarlarını Büyük
İskender'e göndererek kendisini annesi olarak kabul etmesini
istedi. İskender de bu isteği kabul ederek Ada'yı Karya satraplığına
getirdi. Ancak ertesi yıl İskender'in Likya'ya geçmesiyle
Piksodaros ablası satrap Ada'yı öldürerek yerine
geçti. İskender'in haznedarı Filotas'ı satraplığa ataması da
asayişi sağlamadı ve İskender'in uzaklaşmasıyla bölge Bergama ve
Roma egemenliğine kadar (yaklaşık iki yüzyıl) sürecek bir
anarşi döneminin içine düştü. 395'de Roma
İmparatorluğu'nun ikiye ayrılmasıyla da Karya Bizans İmparatorluğu
içinde kaldı. Muğla ili tarihi kalıntılar açısından son
derece zengin olup, sınırları içinde 103 ören yeri
bulunmaktadır.

Ünlü Muğla'lılar [değiştir]

* Halikarnaslı tarihçi Herodot;
* Turgut Reis (Türk denizcisi);
* İstanbullu bir Rum ailenin çocuğu olup, Muğla'da doğan uluslararası silah taciri Basil Zaharoff;
* Baba Eftim Erenerol ile Türk Ortodoks kurultayını toplayarak
Kurtuluş Savaşı'na destek kararı çıkartan Bodrumlu Pulluoğlu
İstimat Zihni Özdamar;
* Jön Türklerin
ilerigelenlerinden ve sonradan Atatürk'e destek olmuş Bodrum
Yahudi cemaatinden Avram Galanti;
* Atatürk'ün İçişleri Bakanı İstanköylü Şükrü Kaya;
* Kurtuluş Savaşı'nda 11. Tümen komutanı General Mustafa Muğlalı;
* Cumhuriyet gazetesinin kurucusu ve Atatürk'ün
çalışma arkadaşı Fethiyeli Yunus Nadi Abalıoğlu ve oğlu Nadir
Nadi Abalıoğlu;
* Doğu Karadeniz'de çay tarımını başlatan Muğlalı Kuloğulları ailesinden ziraat mühendisi Zihni Derin;
* Başbakan Tansu Çiller'in babası, 1950'li yıllar İstanbul vali
ve belediye reisi muavini Milaslı Necati Çiller;
* Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın öğrencisi Şadan Gökovalı;
* Ünlü Akyaka Çakırhan evlerinin mimarı, Ağa Han ödülü sahibi Nail Çakırhan;
* Dünyanın en büyük amatör yıldız gözlemcileri
kuruluşu AAVSO'ya 30 yıl başkanlık yapan gökbilimci Bodrumlu Janet
Akyüz Mattei;
* Türk Halk Müziği sanatçısı Ege bülbülü Muğlalı Memiş (Memiş Güniç);

Muğla'nın, isimleri yöre ile özdeşleşmiş, fahri hemşehrileri:

* Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı;
* Yatağan'ın Turgut beldesinde bir konak yaptırarak 2 yıl sürekli,
17 yıl aralıklarla burada kalan büyük Türk ressamı Osman
Hamdi Bey;
* Bodrum Paşası Zeki Müren.
* Can
Yücel: Mezarı son yıllarını geçirdiği Datça'da
bulunmaktadır. Hayranları mezarını sık sık ziyaret ederek şarap şişesi
bırakmaktadır.
* 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren: Emeklilik günlerini Marmaris Armutalan'da resim yaparak sürdürmektedir.