Paçenekler

Orta
Asyadan Avrupaya göç eden tarihi Türk halklarından birisidir. Daha
sonra Hıristiyanlığı kabul etmiş ve Avrupalı halklar arasında
erimişlerdir.

Göktürklerin batı kanadını oluşturan Onoklardan
meydana gelen Peçeneklerin, 6. yüzyılda Issık gölü ve Balkaş gölü
çevresinde oturduğu görülmektedir. 8. yüzyılda Oğuzların baskısıyla
batıya göç ederek 11. yüzyılda Karadeniz kuzeyine geldiler. Hanlık
seviyesinde bir oluşum kurdular.

Peçenek Hanlığı (860-1091)
Hudud ul-'alam min al-mashriq ila al-maghrib (Arapça: حدود العالم من
المشرق الی المغرب) tanınmamış bir yazar tarafından 982 yılında yazımı
biten daha sonra Gurluların hükümdarı Abu ul-Harith Muhammad ibn Ahmad
sunulan Arapça yazılmış bu kitapda Peçenekler Bachanāk-i Turk ve
Turkān-i Bachanākī olarak adlandırılmıştır.

Don-Kubat bölgesinde
yaklaşık 150 yıl hanlık olarak örgütlenen Peçenekler, Ruslarla
savaşarak onlara ağır darbeler verdiler. Hazar denizi kıyısında bulunan
Macar Türkleri ile etkileşime girdiler. Peçeneklerin baskısı sonucunda
Macarlar Orta Avrupaya göç etti. 915 yılında başlayan ve 1036 yılına
kadar devam eden Rus-Peçenek savaşları, Ruslara ağır kayıplar verdirtti.

Peçenekler
10 .yüzyılda Oğuzların baskısı sonucu batı Karadeniz ve Balkanlara
geldiler. Peçenekler Karadenizin kuzeyi ve Balkanlarda 11. yüzyılın
sonlarına kadar önemli bir güç oldular. 1048 yılında Tunayı geçerek
Bizansa akına başladılar. 1050 yılında Edirneyi kuşatan Peçenekler,
1053 yılında Bizans’ı ağır yenilgiye uğratmışlardır. 1090 yılında Büyük
Çekmeceye kadar geldiler. Bu dönemde Bizanslılar batıda Peçenek
Türkleri, Anadolu’dan Selçuklu Türkleri, İzmir ve civarında Çaka Bey
ile uğraşıyordu.

Peçenekler bu sırada İstanbul’u almak isteyen
Çaka bey ile anlaştılar. Buna göre Peçenekler karadan, Çakabey denizden
İstanbulu kuşatacaktı. Bizans bu tehlikeden kendini başka bir Türk
kavmi olan Kıpçakların yardımıyla kurtuldu. Oğuzlardan sonra Balkanlara
gelmiş olan Kıpçaklarla anlaşan Bizans yöneticileri, Meriç kıyısında
göçebe iki gücü birbirine kapıştırdılar. Sonuçta Peçenekler ağır
yenilgi aldılar. (1091- Meriç savaşı). Bu olaydan sonra Peçeneklerin
bir kısmı Macaristan’a çekilerek Macarlara karıştılar. Bir kısmı da
Vardar nehri boylarına yerleştiler ve Slavlaştılar. Bir kısmı da
Bizanslılar tarafından alınarak Kıpçaklarla birlikte Anadolu’ya
Selçuklular’a tampon maksatlı yerleştirildiler. Fakat Malazgirt
Savaşında Bizans ordusunun büyük çoğunluğunu teşkil eden
Oğuz-Peçenek-Kıpçak Türkleri saf değiştirdiler. Boğazı atlarıyla geçen
tek halktırlar.

Peçenekler Karadeniz'in kuzeyinden bügünkü
Macaristan topraklarına gelmişlerdir. Peçenekler, atlı göçebe yaşam
tarzı sürdürmüşler; fakat bulundukları coğrafyada siyasi bir teşekkül
oluşturamamışlardır. 130 yıl kadar Balkanlarda varlıklarını
sürdürmüşler ve daha sonra bir kısmı Bizans hakimiyetine girmiş, bir
kısmı ise varlıklarını Balkanlar'da devam ettirmişlerdir. Bizans
saflarındaki Peçenekler 1071 Malazgirt Savaşı'nda Selçuklu askerlerini
giysilerinden ve konuşmalarından tanıyarak Selçuklu tarafına geçmişler
ve savaşın Selçuklular tarafından kazanılmasında önemli rol
oynamışlardır. Anadolunun Türkleşmesi sırasında Balkanlarda Bizans'la
mücadele etmiş, İzmir'de büyük bir beylik kuran Çaka Bey ile ittifak
yapıp İstanbul'u kuşatmışlar; fakat Bizansı'n entırikaları sonucu diğer
bir Türk boyu olan Kıpçaklarla 1053 de Lavinyon savaşını yapmışlardır
bu savaşın en önemli özelliği ise bir imha savaşı olmasıdır. Yani bu
savaşta her iki tarafta birbirini yok etmeye çalışmışdır. Daha sonra
ise Kıpçaklar Balkanlara hakim olmuşdur.

130 yıl kadar
Balkanlarda varlıklarını sürdürmüşler daha sonra bir kısmı Bizans
hakimiyetine girmiş, bir kısmı ise Balkanlarda varlıklarını devam
ettirmişlerdir. Günümüzde hala İç Anadolunun çeşitli yerlerinde
Peçeneklerin yaşadığı bilinmektedir; Ankara, Aksaray arasında bazı köy
ve yer adları da bunun kanıtıdır.