Abbasiler

İslâm dininin kurucusu Pevgamber Muhammed'in
amcası Abtoas bin Abdül müttalip'in soyundan gelerek Irak ve Mısır'da
halifelik eden soy. Abbasiler, sonra Irak'ta, İslâm İmparatorluğu' nun
başına geçmişlerdir. Peygamber Muhammed, Hicaz'da büyük dini yaymağa
çalışırken, bu yeni dini, siyasal bir devletin teşkilâtı ile birlikte
yaymayı ön plânda tutmuş, bu sebeple, İslâmlık, Arabistan yarımadasında
yayılırken, bir taraftan da, Peygamber Muhammed'in liderliğini yaptığı
yeni İslâm Devleti de, yayılma alanlarını gittikçe genişletmiştir.

Peygamber
Muhammed'in ölümün den sonra, Müslümanlığın yayılması işlerinin dinî
liderliği, seçim yolu ile başa geçen �Halifeler� kanalı ile olmuştur.
Dini liderliği ellerinde bulunduran halifeler aynı zamanda, bu yeni
devletin siyasal liderliğini de sorumlulukla, rina almışlardır.
Böylece, Peygamber Muhammed'in ölümünden sonra seçilmek suretiyle
yönetimi ellerine almış olan �Dört Halife Devri� nde, İslâmlıkla
birlikte İslâm Devleti de yayılma ve genişleme imkânı bulmuştur.

Ancak,
Peygamber Muhammed zamanından beri başlayan ve zaman geçtikçe şiddetini
arttıran, Peygamber'in soyu olan Hâşimoğulları ile bu soyun baş düşmanı
olan Emevîler arasındaki didişme, dördüncü halife olarak iş başına
gelmiş bulunan Peygamber Muhammed'in amcasının oğlu ve damadı olan
Ali'nin ölümünden sonra kesin sonucunu vermiştir.

Emevîlerin
Peygamber ailesine karşı güttükleri bu kanlı siyaset ve İslâm dinine
gösterdikleri saygısızlık sonucu, 744 yılına doğru Emevîler'e karşı
büyük bir ayaklanma hareketi başlamış ve bu hareket Hora/sanlı bir Türk
olan Ebü Müslüm tarafından başarı ile yönetilmiş, 750 yılında son Emevî
halifesi Mervan'ın Zabsuyu kenarında yenilgiye uğraması üzerine,
Abbasîler devri başlamıştır. Abbasîler, 750 yılından 1258 yılına kadar
hüküm sürmüşler ve bu soydan 37 halife gelmiştir.

ilk halife
olan ve Emevîleri çekinmeden öldürdüğü için �kan dökücü� anlamına gelen
�Seffah� sanını alan Ebü Abbas Bağdat'ı merkez yapmış ve hükümdarlığa
başlamıştır. İlk dokuz halifenin zamanını kaplayan 97 yıllık birinci
devir, Abbasîlerin en parlak zamanlarını içine alan devirdir. Mansur,
Mendi, Harunürreşit ve Mutasım'm zamanlarında İslâm medeniyeti en
parlak zamanlarını yaşamış, Irak, İran, Suriye, Mısır Abbasîler'in
eline geçmiş, Doğu Türkleri alınmış. Kuzey Afrika'ya kadar ulaşmıştır.
Bu devre içinde ve. özellikle Harunürreşit zamanında elde edilen
başarılar sonucu Avrupa ve Asya' da Abbasî devletinin önemi artmış
bilgi ve sanat alanında büyük gelişmeler olmuş ve Bağdat bir kültür
merkezi haline gelmiştir. Fakat bu parlak devir fazla sürmemiş ve iç
ayaklanmalardan sonra Cengiz'in torunlarından Hulâgû Bağdat üzerine
yürümüştür. Halife el-Muta'sım ile oğulları ve kaçabilen bir iki kişide
başka bütün hanedan mensuplarını öldürerek Irak'taki Abbasîler
hanedanına son vermiştir. Moğolların Bağdat'taki bu baskınından kaçıp
kurtulan 35 inci halife Zahir' in oğlu Ahmet Mısır'a sığınmış ve
Mısır'daki Türk sultanlarından Baybars' ın yardımı ile 1261 yılında
Muntasır sanıyla ve törenle halife ilân edilmiştir. Böylelikle Mısır
Abbasîler devri başlamıştır.

Mısır Türk sultanları ve
Kölemenler, halifelere dini saygı göstermişler maaş bağlamışlar, fakat
hiçbirini hükümet işlerine karıştırmamışlardır. Bu soydan 17 halife
gelmiştir.

Osmanlı padişahlarından Yavuz Sultan Selim Mısır'ı
alarak Kölemenler devletine son verdiği 1517 yılında, hiçbir siyasal
kuvvetleri olmayan Mısır Abbasî halifeliğini de ortadan kaldırmıştır.