Kalite Iyileştirmede Istatistiksel Proses

GİRİŞ

Günümüzde serbest piyasa ekonomisi
nedeniyle işletmeler arasında yaşanan katı rekabet şartları,
üreticileri minimum maliyetle yüksek kalitede ürün üretmeye
zorlamaktadır. Üretimdeki temel amaç, satılabilir nitelikteki kaliteli
ürünler olduğundan, ürün kalitesinin tüketicinin veya alıcının kararını
etkilemede giderek öneme sahip olduğu açıktır. Bu gelişme, firmaları
"kalite güvence sistemi"ni kurarak rekabet ortamında kendini sürekli
geliştirme ve ürün kalitesini sürekli iyileştirme yollarını aramaya
zorlamıştır. Böylece, kalite güvence sistemi için standart model olarak
kullanılan ISO-9000 serisi yardımıyla, kalitenin uluslararası
standartlarda sağlanması amaçlanmaktadır.
Sürekli iyileştirme
felsefesine sahip bir firmada üretilen ürünün miktarı değil, üretilen
ürünün ne kadarının uygun veya kullanışlı olduğu birinci derecede önem
taşır. Bu düşünce kalite kontrolü literatüründe "kullanım uygunluğu"
olarak adlandırılır.
Bir işletmede üretilen tüm ürünlerin özellik
(nitelik) ve ölçüm değerleri bakımından birbirinin tamamen aynı olması
mümkün değildir. Bu durum, kalite düzeyinin üründen ürüne "farklılık"
gösterdiği anlamına gelir. Önemli olan nokta, bu değişimin belirli bir
tolerans seviyesinin dışına çıkmaması, ürünün/hizmetin işlevselliğini
etkilememesi ve tüketicilerin beklenti ve ihtiyaçlarını karşılamada
kabul edilebilir bir kalite düzeyinde olmasıdır.

KALİTE VE KALİTE KONTROL
Kalite
kontrol; kalite isteklerini gerçekleştirmek amacıyla kullanılan
uygulama tekniklerine ve faaliyetlerine denir. Sabuncuoğlu ise, (
Sabuncuoğlu, 1995; 85), kalite kontrolü; “bir ürünün tüketicisini
tatmin etmesi ve onun beklentilerini en iyi biçimde karşılaması
amacıyla üretimin her aşamasında sürdürülen kontrol işlemidir. Kalite
kontrol sürecinin temelinde üretimin planlanması aşamasında belirlenen
kalite standartlarına üretim işlemleri boyunca, öncesinde ve sonrasında
ne ölçüde uyulduğunun incelenmesi ve gözlenmesi yatar”, şeklinde
tanımlamıştır.
Ayrıca kalite kontrol aşağıdaki sorulara
istatistiksel yöntemler yardımıyla cevap veren ve ürün kalitesini
yüksek tutmayı amaçlayan bütün ölçme ve kontrol işlerinin, sürekli bir
“bilgi alma değerlendirme-karar verme-müdahale” programına göre,
sistemli bir şekilde yürütülmesini sağlayan bir faaliyettir.(Işığıçok,
2005:9)

* Doğru ve güvenilir bir ortalama değer bulmak için kaç ölçüm yapılmalıdır?
* Bu ölçümler hangi örnekleme planına göre yapılmalıdır?
* Ölçüm değerleri ile istenen değerler arasında ortaya çıkan farkın (varsa) önemli olup
* olmadığı, diğer bir değişle, rastsal olup olmadığı nasıl bilinecek?
* Standart sapma ne kadar küçük olmalıdır.
* Ortalama değerin istenilen değerden farklı olması neyi ifade eder?
* Örneğin, bir ürünün istenilenden daha sağlam olması bir hata mıdır?

* Kalitede kimlik değişimi dört aşamada incelenebilir: (Yücel, 2007;21)

* Muayene
* İstatistiksel Kalite Kontrol
* Toplam Kalite Kontrol
* Toplam Kalite Yönetimi.

Muayene,
ham madde ya da işlenmiş ürünün tümü üzerinde uygulanan bir kontrol
işlemidir. Bu kontrol işlemi, sübjektif olarak yapılabileceği gibi,
ölçme ya da saymaya dayanabilir.Burada önemli olan husus, tüm yığının
kontrol edilmesidir. Bu nedenle muayene, diğer yöntemlerden farklıdır
ve her zaman yapılmayabilir ve maliyeti de yüksektir.İstatistiksel
kalite kontrol, örnekleme teorisine dayanan ve periyodik ölçmelerle
kalitenin devamlı olarak izlenmesine dayanan bir yöntemdir. Yığının
tümü üzerinde kontrol yapmanın olanaksız ya da çok pahalı olduğu
hallerde, geniş zaman aralıkları içinde küçük örnekler üzerinde yapılan
ölçmelerle, kalite ile ilgili bilgilerin sürekli biçimde toplanması,
kalitedeki bozulmaların saptanarak incelenmelerin yapılması ve
önlemlerin alınması için rapor edilmesi biçiminde uygulanır.Toplam
kalite yönetimi anlayışı, sürekli iyileşme ve problem çözümüne
istatistiksel ve sistematik bir yaklaşım ifade eder. Toplam kalite
yönetiminde, sezgilerle değil verilerle çalışma alışkanlığı vardır.
İstatistiksel problem çözümünde çalışanlar, sorunun kaynağına defalarca
dönerek bilgi toplar. Kuşkusuz, toplanan veriler doğru olsa da, doğru
kullanılmadıkça bir anlam ifade etmezler (Kovancı,2001:321).

İSTATİSTİKSEL PROSES KONTROLLERİ
Süreçler hakkında veriler toplayarak, süreçlerin gidişatının incelenmesi
ve değişkenliğinin ölçülmesi temeline dayanan kalite kontrol tekniğidir.
Walter
Shewharttarafından 1924 yılında geliştirilen İstatistiksel Proses
Kontrol tekniğinde; istatistik metotlarla, imalat esnasında üründen ya
da ürünün kalitesini etkileyen özelliklerden belli periyotlarla
toplanan veriler incelenir ve analiz edilir; önceden belirlenen
limitlerin dışına çıkan değerler oluştuğunda süreçteki bu değişkenliğin
nedeni araştırılır, nedeni ortadan kaldırmak için incelemeler yapılır.
“İstatistiksel Proses Kontrol” tekniğinde amaç; süreçleri kontrol altında tutmak, hataları ortaya çıkmadan önlemektir.

* Süreç Kontrolü adı verilen bu yöntemde, tüm süreç boyunca :
- Hedef kaliteden sapmalar ve uygunsuzluklar tespit edilir,
- Uygunsuzluğa yol açan gerçek sebepler ortaya çıkarılır,
- Buna bağlı olarak belirlenen düzeltici/önleyici faaliyetler uygulanır.

Hataların
görünür belirtileri (semptomlar) ile kökeninde yatan sebepler
genellikle çok farklı olduklarından, uygun “tedaviye” başlanabilmesi
için iyi bir “teşhis” kaçınılmazdır. Verimin artırılması için hayati
önem taşıyan doğru teşhise varabilmek için ise, objektif verilerin
kullanıldığı, bilimsel temellere dayanan yöntemlerden faydalanmak
gerekir. İstatistiksel yöntemler bu kriterleri sağladıklarından, süreç
kontrolü mekanizmasında yaygın kabul görmektedirler. İstatistiksel
Proses Kontrolü (İPK), istatistik tekniklerinin veri toplamak, analiz
etmek, yorumlamak ve çözümler getirmek üzere kalite problemlerine
uygulanması olarak tanımlanmaktadır. İPK, üretimin önceden belirlenmiş
kalite özelliklerine uygunluğunu ve kusurlu ürün üretiminin en aza
indirgenmesini sağlayıcı bir nitelik taşımaktadır. İPK uygulamalarında
proses sürekli gözlemlenerek problemler tespit edilir, problemin
sebepleri belirlenir, çözüm geliştirilir, geliştirilen çözüm uygulanır
ve proses tekrar izlenir. Bu döngü sonsuz olup bu sayede prosesin
sürekli iyileştirilmesi sağlanır. (Devor ve diğerleri, 1992;52). Üretim
sürecinde oluşan hataların sonradan telafi edilmesi oldukça zor ve
yüksek maliyetlidir. Müşteri istek ve beklentilerini karşılayacak bir
kalite düzeyine ulaşmak için, üretim sürecinin ürünleri hatasız olarak
üretilmesini sağlamak gereklidir. İstatistiksel Proses Kontrol (İPK)
bir ürünün en ekonomik ve yararlı biçimde üretilmesini sağlamak amacı
ile istatistiksel prensip ve tekniklerin, üretimin tüm aşamasında
kullanılmasıdır.
Birinci Dünya Savaşı seri üretimi ortaya
çıkarırken, artan üretim miktarı ve ürün çeşitliliği ile birlikte
kalite kontrol de matematiksel yöntemleri kullanılması bir zorunluluk
oldu. Bu durum II. Dünya Savaşı'nın başladığı döneme kadar sürdü.
Savaşın getirdiği yoğun çalışma koşulları muayene teknolojisi ve
istatistik yöntemlerin önemini arttırdı. Savaştan sonra üretimin sivil
sektöre kayması ile birlikte Kalite Kontrol'ün yönetimi ve maliyeti
devreye girdi. 1950'lerde istatistiksel yöntemler büyük ölçüde
endüstriye girmiş ve “İstatistiksel Kalite Kontrol (SQC)” terimi ortaya
çıkmıştır. Bu günlerde, istatistiksel kalite kontrol, kalite kontrolle
eşanlamlı olarak kullanılmıştır. İstatistiksel kalite kontrolün canlı
ve aynı heyecanla uygulanmasından sonra, 1950'lerin sonu ve 1960'ların
başında, yeni hareketler dönemi başlamıştır. Bu yeni hareketler kalite
kontrole yeni fikirler kazandırmış ve bir ivme vermiştir ve bu
hareketler istatistiksel yöntemlerin üzerinde önemle durulmasına karşı
bir çeşit hareket durumunda olmuşlardır İstatiksel kalite kontrol
tekniklerinin sağladığı sonuçların çoğu zaman karar verme durumundaki
insanlar için yeterli olmaması, “toplam kalite kontrolü” anlayışının
doğmasına yol açmıştır. 1960 yıllarının ortasında ortaya çıkan bu
anlayışa kalite kontrolü, tasarım aşamasından başlayarak gelen malzeme,
proses içi ve nihai mamul aşamalarına kadar ayrı olarak yerine
getirilmelidir. İstatiksel kalite kontrol tekniklerinin yanında
metroloji, güvenilirlik, kalite bilişim teçhizatı, kalite güdülenmesi
ve diğer bazı modern teknikler işletmenin genel kalite fonksiyonu
çerçevesinde uygulanmaktadır.Toplam kalite kontrolünün gerek yönetim
gerekse mühendislik uygulamaları üzerinde derin etkiler meydana
getirmesi sonucunda 1980 yılından itibaren “kalite kontrol örgütünde
toplam kalite kontrolü”, “toplam kalite yönetimi” ve “yeni iş
stratejisi olarak kalite” gibi düşüncelerin ötesine evrimin temelleri
atılmaya başlanmıştır.
Masaaki İmai'ye göre toplam kalite kontrol,
yöneticiden işçiye kadar herkesi kapsayan bütün pozisyonlarda
performansın iyileştirilmesine yönelik; bütünleşmiş, düzenli ve sürekli
iyileştirme faaliyetleridir. Japon endüstri standartları toplam kalite
kontrolü, tüketicilerin ihtiyaçlarını karşılayan kaliteli ürün veya
hizmetleri ekonomik olarak üreten bir üretim yöntemleri sistemi olarak
tanımlar ve istatistiksel tekniklerden yararlanan modern kalite
kontrolü, “istatistiksel kalite kontrol” olarak tanımlar.(Aktan,
2003;.136) TKY' nin başlıca özelliği, kalitenin geleneksel yaklaşımda
olduğu gibi sadece bir bölümün değil, işletmenin bütün bölümlerinin,
bütün elemanlarının görevi olduğudur. Bu tepe yöneticilerden aşağıya
doğru işletmenin tüm elemanlarını, müşteri ve tedarikçileri içeren
bütüncül bir süreçtir. TKY' inde kalite, kontrol ile değil, üretim ile
elde edilmektedir. Hatalıların kontrol ile ayıklanması yerine “ ilk
seferinde doğru yap” temel ilkesi ve “hataların çıkmadan önlenmesi”
yaklaşımı benimsenmektedir.

KALİTENİN TARİHSEL GELİŞİMİNDE İSTATİSTİKSEL PROSES KONTROLLERİ
Günümüzde
kaliteyi, mühendislik olanaklarından çok tüketici gereksinimleri
belirlemektedir. “Kalite” sözcüğü kullanım amacına göre değişik
anlamlar ifade edebilir. Birçok insana göre kalite “pahalı”, “lüks”,
“az bulunur”, “üstün nitelikte” ve benzeri kavramlarla eşanlamlıdır.
Herkesin genel olarak uzlaşacağı bir kalite tanımı yapılması neredeyse
olanaksızdır. Değişik kalite tanımlarının yapılması kalitenin çok
boyutlu olmasından kaynaklanmaktadır (Bozkurt, Odaman,1996;4)
Modern
kalite kontrolün temelleri, 1920'lerden itibaren istatistik metotların
sanayide kullanımı ile ortaya çıkmıştır. Bu yıllarda ilk olarak
Shewhart, Dodge, Roming, Pearson gibi bilim adamları istatistik
metotları sanayide karşılaşılan kalite problemlerinin çözümünde
kullanılarak proses kontrolün temelini atmışlardır. Dünyada gelişen
rekabet ortamında kalite işletmelerin fonksiyonlarından biri olmaktan
çıkmış, rekabette stratejik bir araç haline gelmiştir. Bir mamulün
kalitesi müşteri isteklerini ve gereksinimlerini mümkün olan en
ekonomik düzeyde karşılamayı amaçlayan mühendislik ve üretim
karakteristiklerinin bileşiminden oluşur. Rekabetin ana hedefi
müşteridir. Müşteriyi ele geçiren, tatmin eden ve elinde tutan
kuruluşlar rekabette başarılıdır. Geleneksel anlayışta düzeltici işler
ürün bazındadır, mevcut kalite düzeyi sorgusuz benimsenir, eğitim
düzeyleri yetersizdir, İstatistiksel Proses Kontrolü (İPK) yalnızca
kalite kontrol bölümüne öğretilir, kalite arttıkça maliyetlerin de
artacağı inancı yaygındır, daha çok üretmek esastır, ürünler
tamamlandıktan sonra muayene yoluyla kontrol edilir ve düzeltici
işlemler ürün bazındadır, hata oluştuktan sonra tepkiler başlar,
departmanlar arası bir çekişme vardır.
Modern anlayışta ise
düzeltici işler proses bazındadır, sürekli gelişme temel ilkedir; ekip
çalışması yaygındır, bir sonraki departman bir önceki departmanın
müşterisidir, önce kalite hedeflenir, hatalar oluşmadan tahmin edilir
ve önleyici tedbirler alınır, her düzeyde yoğun eğitim öngörülür, İPK
teknikleri ve kullanımı hakkında herkes bilgilendirilir, kalite
arttıkça maliyetlerin düşeceği inancı hakimdir.
Ürünleri muayene
ederek hatalı olanları ıskartaya ayırma, malları kalitelerine göre
sınıflandırma ve yeniden işleme bu hatalara yol açan nedenlerin hiç
birini ortadan kaldırmaz dolayısıyla muayene gecikmiş, etkisiz,
masraflı bir yöntemdir.
Kısaca İPK ise proseslerdeki değişkenliğin ölçülmesi ve irdelenmesi için istatistiksel tekniklerin uygulanmasıdır.
IPK'da 4 temel işlev sırasıyla şöyledir:
1. Proses değişkenliği ölçülür.
2. Proses değişkenliği kontrol edilir.
3. Proses yeterli hale getirilir.
4- Proses değişkenliğinin azaltılması sürdürülür.
IPK ile: (Dalgıç, 2007;3)

*
o
+ Hatalar kaynağında önlenir, sorunlar yayılmadan durdurulur, böylece
birbirlerini besleyen departmanların birbirlerine hatalı ürün vermeleri
önlenir.
+ Herkes kendi içinin kalitesini denetler
+ Her departman hem bir alıcı, hem de satıcı durumundadır. Bu yüzden
herkesin kendi ürününü bir sonraki departmana hatasız sunması söz
konusudur.

KALİTE İYİLEŞTİRMEDE KULLANILAN İSTATİSTİKSEL PROSES KONTROLLERİ
İstatistiksel
tekniklerin kaliteyi iyileştirdiği, geliştirdiği, verimliliği
arttırdığı ve maliyetleri düşürdüğü bilinmektedir. İstatistiksel
teknikler; karmaşık süreçleri analiz ederek, bunlar arasındaki
sebep-sonuç ilişkilerini ortaya çıkarmakta ve kalite iyileştirme
faaliyetlerini kolaylaştırmaktadır. Nitekim istatistiksel tekniklerin;
otomotiv, elektronik, tekstil, sağlık ve gıda gibi çeşitli endüstri
dallarında kullanıldığı bilinmektedir (Rungtusanatham, 2000; 43).
Kalite
ve süreç iyileştirme çalışmalarında bir çok yöntem geliştirilmiştir.
Kalite ve süreç iyileştirme çalışmalarında yönetime yardımcı olacak
yöntemlerden birisi “Deming Çevrimi” dir. İlk olarak W.A.Shewhart
tarafından ortaya atılan ve Shewhart çevrimi olarak da bilinen bu
teknik, 1950 yılında Japonlar tarafından “Deming Çevrimi” olarak
yeniden isimlendirilmiştir. Deming Çevrimi: “Planla-Yap-Doğrula-Karar
ver”, süreçlerinden oluşmaktadır (Bozkurt, 1998: 21-33).
İstatistiksel
yöntemler arasında kullanım alanının genişliği ve sonuç verimliliği
açısından en çok tercih edilen bir diğer teknik ise “Ishikawa'nın Yedi
Temel Aracı” dır. “Ishikawa'nın Yedi Temel Aracı”; çetele tablosu,
sınıflandırma, histogram, Pareto Analizi, balık-kılçık diyagramları,
serpilme ve kontrol çizelgeleri, şeklinde sıralanmaktadır.(Yücel,
2007;22)
İstatistiksel teknikler, uygulama sürecinde ortaya çıkan
problemlerin belirlenmesinde, çözülmesinde ve gerekli verilerin
oluşturulmasında etkin bir kullanıma sahiptir. İstatistiksel süreç
kontrolünde, yararlanılan temel araçlar yaygın olarak “Yedi Kalite
Aracı” olarak bilinir. Bu yedi araç, verilerin düzgün biçimde
belirlenebilmesini kolaylaştırmak ve bu verilerin sistematik bir
yaklaşımla değerlendirilmesini sağlamak amacı ile tasarımlanmıştır.
Kalite ve süreç iyileştirmede kullanılan “Ishikawa'nın Yedi Temel Araç
(Kolarik, 1995, 31-32) ;
a) Sınıflandırma,
b) Çetele,
c) Histogram,
d) Pareto analizi,
e) Neden-Sonuç diyagramı,
f) Saçılma diyagramları,
g) Kontrol grafikleridir,
a. Sınıflandırma:
Sınıflandırma,
tek başına bir analiz metodu olamayıp, her metot için kullanılabilen
genel bir yaklaşımdır. Süreç kontrolünün temelinde değişkenliklerin
sebebini bulmak varsa; bu sebeplerin ortaya çıkarılmasında toplam
verinin sınıflandırılması kritik rol oynamaktadır. Sınıflandırma,
verinin değişkenlik kaynaklarına göre gruplara ayrılarak kaydedilmesi
ve işlenmesi olarak tarif edilebilir (Kolarik, 1995: 176).
b. Çetele:
Kontrol
çeteleleri, kalite kontrolde verilerin kaydı ve düzenlenmesi için
kullanılır. Belirli zaman aralığında meydana gelen hataların ortaya
çıkma nedenleri ve kaynaklarını bulmak amacı ile sorunları çetele ile
göstererek sıklık derecesinin saptanması için kullanılan bir araçtır
(Kartal, 1999:30).
c. Histogram:
Histogram, gruplandırılan ölçüm
değerlerinin bir dikdörtgenler dizisi şeklinde grafiklendirilmesidir.
Histogramlardaki dikdörtgenlerin tabanları sınıf aralıklarını
yükseklikleri ise sınıf frekanslarının yani o sınıfa düşen veri
sayısını temsil eder (Kartal, 1999:30).
d. Pareto Analizi:
Adını
İtalyan ekonomist Wilfredo Pareto'dan alan bu araç 80-20 kuralı olarak
da bilinir. Analiz, sorunların %80 inin, yerine getirilen işlemlerin
%20 sine dayandığı mantığı ile problemleri ve nedenleri derecelendirir.
Böylece en önemli nedenlere odaklanmasını sağlar. Bunun için
histogramlar için belirlenen frekanslarla, kümülatif frekans değerleri
bulunur. Bu değerler en sık rastlanan değerler en solda, en az
rastlananlar en sağda olacak biçimde “x” eksenine yerleştirilir. Pareto
analizinde hata türleri gerektiğinde daha fazla grup halinde ele
alınabilir. En önemli neden öncelikli olarak ele alınmalı ve
giderilmesi sağlanmalıdır. Analiz sürekli sürdürülerek hata nedenleri
azaltılır. Pareto analizi için oluşturulan Pareto grafikleri, en çok
rastlanan hata türünden en az rastlanana doğru azalarak giden bir
dikdörtgenler dizisi şeklindedir (Kartal, 1999:38).
e. Neden-Sonuç Diyagramı(Sebep-Sonuç Diyagramı):
Neden-sonuç
diyagramı, bir kalite karakteristiği ve faktörleri arasındaki ilişkiyi
gösteren bir diyagram olarak tanımlanmaktadır (Besterfield, 1998:
22-24) . Bu diyagram sebep-sonuç diyagramı olarak ta adlandırılmaktadır.
f.Saçılma Diyagramı:
Belirli
bir süreçte birbiriyle ilişkili oldukları düşünülen iki veri seti,
belirli bir diyagram üzerinde incelenir. Değişkenlerden bir yatay
eksende diğeri dikey eksende yer alır. Yatay eksendeki değişkenin
belirli bir değerine karşılık dikey eksendeki değişkenin aldığı değerin
kesişme noktalarını belirlenerek bir noktalar bulutu elde edilir
(Besterfield, 1998: 330-33).
g. Kontrol Grafikleri:
“Kontrol
Çizgisi” kavramı, ilk olarak 1924 yılında Bell Telephone Laboratories
elemanlarından W.A. Shewhart tarafından geliştirilmiştir (Kolarik,
1995, 23).
Bir üretim sürecinde üretilen mamuller birbirinin aynı
olamazlar. Değişkenlikler şans nedenli yada atanabilir nedenli
faktörlere bağlı olarak ortaya çıkan kontrol şemaları, değişkenliğin
şansa bağlı mı yoksa kontrol edilebilir bir özelliğe bağlı mı olduğunu
ortaya çıkarır. Kontrol diyagramları örnek ortalamalarını ifade eden
bir orta çizgiden ve alt ve üst limitleri ifade eden kesikli alt ve üst
çizgilerden oluşur.
İstatistiksel kalite kontrolü teknikleri uygulama zorunluluğu sırasına göre üç grupta sınıflandırılabilir.
1. Temel İstatistiksel Teknikler

* Frekans Dağılımı
* Histogram
* Pareto Çözümlemesi ve Pareto Diyagramı
* Neden-Sonuç Çözümlemesi
* Gruplandırma
* Serpilme Diyagramı
* Kontrol Grafiği

2. Orta Düzeydeki İstatistiksel Teknikler

* Örneklem Araştırması
* İstatistiksel Örnekleme Muayenesi
* İstatistiksel Tahmin ve Testlere İlişkin Teknikler
* Duyarlılık Testlerine İlişkin Teknikler
* Deney Planlaması Teknikleri

3. İleri Düzeydeki İstatistiksel Teknikler

* İleri Düzeydeki Deneysel Planlaması Teknikleri
* Çoklu Değişkenli Çözümleme
* Çeşitli Yöneylem Araştırması Teknikleri

Bu
tekniklere ek olarak, problemlerin belirlenmesinde ve çözümünde
kullanılan “beyin fırtınası”, “K 5N” sorgulama yönteminin tüm
çalışanlar tarafından bilinmesi ve kullanılması, sürekli iyileştirme
için en önemli adım olacaktır.(Işığıçok, 2005:52)
Kalite yönetiminde
istatistiksel kalite kontrol tekniklerinin başarılı sonuçlar
verebilmesi için bazı temel noktalara dikkat edilmesi gerekmektedir.
Bunlar;
* İstatistiksel yöntemlerin uygulanabilmesi için sayısal
verilere ihtiyaç vardır, sayısal verileri toplarken göz önünde
tutulacak bazı hususlar belirtilmiştir; Verileri toplamaktaki amacın
açık olarak belirlenmesi incelenmekte olan durumu gerçekçi bir şekilde
yansıtmalı, verilere yorum katılmamalı, veriler toplandığı yere göre
sınıflandırılmalı, kullanılacak ölçü aletleri, ölçü birimleri, parti
miktarları, veri sayısı belirlenmelidir.
* Bilgisizlik veya
dikkatsizlik sonucunda istatistiksel yöntemlerin kullanımına ait bazı
sorunlar oluşabilir; bunların bazıları, yanlış yada gerçeklerle
bağdaşmayan veriler, yetersiz veri toplama yöntemleri, veri iletiminden
doğan hatalar ve hatalı matematiksel işlemler, anormal değerlerin
kullanılması, uygun istatistiksel yöntemlerin belirlenmemesi,
deneyimsiz kişilerin yaptıkları yanlışlar.

SONUÇ
Kalite
iyileştirme ve geliştirme sürecinde istatistiksel teknikler geniş bir
kullanım alanına sahiptir. İstatistiğin kalite kontrolde geniş uygulama
olanağı bulması, minimum malzeme ve işçilikle yüksek kalite düzeyinde
ve büyük miktarlarda üretimi zorunlu kılan II. Dünya Savaşı'nda
gerçekleşmiştir (Kobu, 1996: 471). İstatistiksel teknikler, süreçlerde
gözlenen değişkenlikleri belirlemeye çalışır. İstatistik, imalat
sisteminde görülen bir aksaklık veya kontrolsüzlük sonucunda mamul
özelliklerinde standartlardan sapmaları ortaya çıkaracaktır.
İstatistiksel
proses kontrolü, muayene yolu ile % 100 kalite güvencesi sağlanamaması
nedeni ile ortaya çıkmıştır. Burada amaç, üretilen ürünü kontrol etmek
yerine, ürünü üreten sistemi kontrol etmektir. Üretilen ürünün
özellikleri onu üreten prosesin bir fonksiyonudur, diğer bir ifade ile,
proses ile ürün arasında bir sebep-sonuç ilişkisi vardır. Eğer tüm
proses değişkenleri kontrol altına alınabilirse, ürünün özellikleri de
kontrol altına alınmış olur (Kavrakoğlu, 1996;17)
İyi bir
organizasyon ve yönetim tarafından desteklenen bir istatistiksel proses
kontrol metodu ile üretim/hizmet için gerekli olan proses
transformasyonu esnasında kalitenin kontrolü yapılmaktadır.
İstatistiksel proses kontrolü sadece bir araç olmayıp, aynı zamanda
kalite problemlerine sebep olan değişkenliklerin azaltılması için bir
stratejidir. İstatistiksel proses kontrolünün iyileştirilebilmesi için
uygulamadan sonra prosesin geliştirilmesi gerekmektedir.

YARARLANILAN KAYNAKLAR

* BESTERFIELD, D.H., (1998), Quality Control, Prentice Hall, New Jersey

* BOZKURT, R., (1998), Kalite İyileştirme Araç ve Yöntemleri, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları No: 630, Ankara

BOZKURT,R,ODAMAN, A, (1996). “İso 9000 Kalite Güvence Sitemleri”, Milli Prodüktivite
Merkezi Yayınları:549, Ankara

DEVOR, R.E., CHANG, T., SUTHERLAND, J.W., (1992); Statistical Quality Design and Control, Macmillanel
IŞIĞIÇOK, E, (2005).Toplam Kalite Yönetimine Bakış Açısıyla “İstatistiksel Kalite
Kontrol”, Ezgi Kitabevi, Bursa

* KOBU, B., (1996), Üretim Yönetimi, Avcıol Basım, 9. Baskı, İstanbul

* KARTAL, M., (1999), İstatistiksel Proses Kontrolu, Kariyer Matbaası, Ankara

* KAVRAKOĞLU, İ.,(1996) Kalite Güvencesi ve İSO 9000, KalDer Yay.

* RUNGTUSANATHAM M., (2000), “The Quality and Motivational Effects of
Statistical Process Control”, Journal of Quality Management, Vol 4, No.
2

* RUNGTUSANATHAM, M., (2001), “Beyond Improved Quality: The
Motivational Effects of Statistical Process Control”, Journal of
Operations Management, Vol 19

* KOLARIK, W. J., (1995), Creating Quality-Concepts, Systems, Strategis, and Tools, McGraw-HILL

KOVANCI A, (2001). Toplam kalite Yönetimi: Fakat nasıl? .Sistem Yayıncılık, İstanbul

SABUNCUOĞLU,Z, TOKOL,T. (1995). İşletme-2 Fonksiyonel Analiz, Rota baskı Bursa.

YÜCEL M. (2007),8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi24-25 Mayıs 2007 - İnönü Üniversitesi, Malatya
1 İller Bankası Genel Müdürlüğü, U.İ.B.